Op 30 juni 2016 meldde minister Stef Blok (ministerie van Wonen en Rijksdienst) via diverse media dat eigenaren van overdekte zwembaden tot eind dit jaar de tijd hebben om hun zwembaden te controleren op ‘gevaarlijk’ rvs. Aanleiding voor de maatregel is de dood van een peuter in zwembad De Reeshof in Tilburg in 2011. In november van dat jaar stortten er 2 luidsprekers uit het plafond die waren bevestigd met rvs-bouten. De bouten waren niet bestand tegen de aanwezige chloordampen en chloorhoudend condensaat.

Helaas was dit niet het enige incident of ongeluk dat plaatsvond door falend rvs in zwembaden. Onder andere:
• Steenwijk, 2001: ’s nachts bezweek het plafond (hing aan rvs-draadeinden); geen doden of gewonden.
• Ulster (Zwitserland), 1985: betonnen dak (hing aan rvs-draadeinden) bezweken; 12 doden, 17 gewonden.

Je merkt het al…rvs in overdekte zwembaden vergt op z’n zachtst gezegd aandacht! Momenteel wordt in overdekte zwembaden veel ‘AISI 304’ en ‘AISI 316’ gebruikt voor ophangsystemen. Voor deze toepassingen zijn deze kwaliteiten onvoldoende bestand tegen de chloorhoudende atmosfeer in de zwembaden. We noemen dit ‘niet resistent’. Ze zijn gevoelig voor scheurvormende corrosie, genaamd ‘spanningscorrosie’.

Bij spanningscorrosie ontstaat er geen roest, zoals je zou verwachten bij gewone corrosie. Chloor (we spreken hier over chloor-ionen) in het zwembad heeft het vermogen om in het RVS-oppervlak te dringen. Het creëert hierbij enorme trekspanningen in het oppervlak (stel je voor dat je aan een elastiek trekt. Het materiaal van het elastiek is dan onderhevig aan trekspanningen). Deze trekspanningen lopen langzaam op. Het duurt maanden en soms jaren, maar op een gegeven moment zijn de spanningen zó hoog opgelopen, dat het RVS plotseling scheurt. Vanaf het oppervlak naar binnen toe. De scheur groeit niet langzaam, maar juist snel en in 1 keer. De scheurtjes verzwakken de constructie enorm en in veel gevallen bezwijkt het onderdeel. Als er dan een luidspreker aan hangt, dan valt deze naar beneden, zoals is gebeurd in Tilburg. Omdat spanningscorrosie geen roestdeeltjes vormt, is het erg lastig om te voorspellen wanneer het rvs gaat scheuren.

Rapport

Vanwege (spannings)corrosie heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties TNO verzocht om te zoeken naar resistent materiaal voor gebruik in overdekte zwembaden. Het resultaat was een deskundigenrapport van 49 pagina’s dat kan gezien worden als ‘aanbeveling aan beleidsmakers’. Het is dus (nog) geen wettelijk voorgeschreven regel. Het volledige rapport is gratis te downloaden via internet.

Het rapport komt o.a. neer op het volgende: AISI 304 en 316 worden aangeduid als ‘niet resistent’ en vertonen meestal roest voordat spanningscorrosie optreedt. Reeds bestaande constructies van niet resistent rvs dienen daarom elke 6 maanden gecontroleerd te worden. Dragende delen (denk aan verlaagde plafonds, ventilatiekanalen, lampen en luidsprekers) dienen te worden vervaardigd van een ‘resistent’ materiaal. Voor niet dragende delen kan een niet resistent rvs (zoals 1.4401/1.4404 (ca. AISI 316L) wel worden ingezet. Naast veel theorie en aanbevelingen, noemt het rapport drie resistente rvs-kwaliteiten:
• rvs 1.4529 (X1NiCrMoCuN 25-20-7)
• rvs 1.4547 (X1CrNiMoCuN 20-18-7)
• rvs 1.4565 (X2CrNiMnMoN 25-18-6-5 / X2CrNiMnMoNbN 25-18-5-4)
• beschermde metalen, zoals staal + verzinkt + gecoat (= duplex systeem).

Boekwerken ….

De drie bovengenoemde resistente kwaliteiten zijn hoog in chroom, nikkel en molybdeen. Erg dure kwaliteiten die niet zo gangbaar zijn als AISI 304 en 316. “Iets” om dus rekening mee te houden.
Er zijn veel corrosie-vormen en -oorzaken. Je kunt er boekwerken over volschrijven en zelfs studies over volgen. Wil je meer weten over (spannings)corrosie van rvs, volg dan de e-module Materiaalkunde 3B rvs, van de MCB Campus.

Auteur: Wonnie van Beek