Bij niet-verspanende technieken wordt de vorm van het materiaal veranderd zonder dat de hoeveelheid materiaal vermindert. Er komen dus geen spanen vrij. Omvormen, kanten en dieptrekken zijn voorbeelden van niet-verspanende technieken.

Omvormen

Omvormtechnieken zijn productietechnieken waarbij de vorm van een materiaal verandert, en waarbij zowel de massa als de samenhang (geen afval/spanen) behouden blijft.

We spreken vaak over de omvormbaarheid van een materiaal. We bedoelen hiermee de mate van inspanning en voorzorg die nodig zijn om de uitgangsvorm met behulp van een omvormproces in de gewenste vorm te brengen. Meer inspanning en/of voorzorg betekent dus een slechtere omvormbaarheid.

Of een materiaal geschikt is voor omvormen is grotendeels afhankelijk van de mechanische eigenschappen. De trekkromme van een materiaal zegt veel over de geschiktheid voor omvormen. Veel plastische rek bij een lage belasting biedt in het algemeen gunstige condities voor omvormen.

Kantpersen (kanten)

Kantpersen, ook wel kanten, is een omvormtechnieken (buigen) waarbij met behulp van een matrijs en een ‘mes’, een vlakke plaat gebogen wordt.

Een plaat wordt op een ‘matrijs’ (ook wel groef genoemd) met een V-groef gelegd. Van bovenaf wordt een ‘mes’ (ook wel stempel genoemd) in de V-groef gedrukt. De plaat die ertussen ligt wordt hierdoor in de groef gedrukt. Tijdens het terugtrekken van het mes (mes gaat naar boven), zal het materiaal nog een klein gedeelte terugveren (elastische rek). Tijdens het kanten dient er rekening te worden gehouden met deze terugvering, welke o.a. afhankelijk is van het gebruikte materiaal en de radius van de gebogen hoek (buigradius).

De matrijzen en messen kunnen verschillende vormen en afmetingen hebben waardoor een grote verscheidenheid aan hoeken en materiaaldiktes gebogen kunnen worden. Door rekening te houden met de juiste buigvolgorde kunnen complexe vormen worden gebogen.

Het vermogen van een kantpers (vaak kantbank genoemd) wordt uitgedrukt in het aantal tonnen persdruk die het kan leveren, bijvoorbeeld een kantbank met een capaciteit van 50 tot 200 ton (1 ton = 1000 kg).

Dieptrekken

Bij dieptrekken wordt een op maat gemaakte dunne vlakke plaat (we noemen dit een platine) met behulp van een stempel holvormig gemaakt, denk aan een soort beker of bak. Deze diepgetrokken beker of bak wordt vervolgens met andere productieprocessen verder verwerkt tot het uiteindelijke product.

Het dieptrekken bestaat uit een drietal stappen.

Stap 1:
De platine wordt tussen een matrijs en plooihouder gepositioneerd. De afstand tussen de plooihouder en de matrijs is dusdanig gekozen dat de platine wordt ingesloten, maar niet wordt geklemd.

Stap 2:
Een stempel drukt de platine door het gat in de matrijs. Omdat de platine niet ingeklemd is kan het vrij mee ‘vloeien’ met de stempel.

Stap 3:
Van de platine is nu een holle vorm gemaakt, zoals een beker, pan of bak. Om de wrijving tussen matrijs, plooihouder en platine te verminderen kan een speciale folie of een smeermiddel (zoals olie) worden gebruikt.

Bij zware dieptrekprocessen (zoals een diepe beker) wordt de uiteindelijke vorm verkregen door meerdere dieptrekstappen. Bij elke stap wordt het materiaal door een andere matrijs geperst door een bijpassende stempel.

In veel literatuur staat geschreven dat de wanddikte ongewijzigd blijft bij het dieptrekken, maar in de praktijk is dit nauwelijks haalbaar. Men probeert wel de wanddikteverkleining zo klein mogelijk te houden. De wanddikte zal in de meeste gevallen slechts licht gereduceerd worden.

Auteur: Wonnie van Beek

Dit hoofdstuk is onderdeel van onze opleiding, klik hier voor meer informatie

Wil u meer weten over de MCB Campus? download dan hier onze brochure