In dit deel gaan we verder met verschillende lastechnieken die nog niet zijn behandeld in eerdere blogs.

OP lassen

(Onder Poederdek lassen)

Een variant van het booglassen met beklede elektrode en MIG/MAG is het lassen onder een laag poeder, het zogenaamde onder poederdek-lassen ofwel OP-lassen. Het poeder neemt hierbij de plaats in van de bekleding van de laselektrode. De lasnaad rondom het lasdraad wordt gevuld met laspoeder. Tussen het werkstuk en het lasdraad wordt een elektrische spanning geschakeld waardoor een kortsluitboog ontstaat. Deze smelt het werkstukoppervlak en de draad. Tevens smelt de kortsluitboog het poeder rondom de boog zelf die het vloeibare lasmetaal beschermt tegen de omgevingslucht. Dit poeder heeft een reinigende werking in het smeltbad en vormt een beschermende slak tijdens het stollen van het smeltbad. Het resterende (niet gesmolten) laspoeder wordt vervolgens verwijderd, gezuiverd en hergebruikt. De ontstane slak wordt ook verwijderd. Het laspoeder kan overigens ook als bron dienen voor extra legeringselementen in het smeltbad.

Dit geautomatiseerde lasproces is vooral geschikt voor dikwandig materiaal. Er kan met hogere lasstromen en dikkere lasdraden worden gewerkt dan bij MIG/MAG lasprocessen. Hierdoor kan meer materiaal per minuut worden neergesmolten. Een grote lasnaad kan dus sneller gevuld worden.

Voordeel

• Hoge productiviteit (grote neersmelthoeveelheid)
• Geschikt voor grote diktes
• Automatisch lasproces
• Kortsluitboog wordt afgeschermd door het poeder waardoor het hinderlijke felle licht is afgeschermd

Nadeel

• Hoge investeringskosten
• Alleen toepasbaar bij horizontale laspositie (lastig maar wel mogelijk is het OP-lassen van buizen; buis roteert)
• Veel voorbereidingstijd
• Niet geschikt voor dun materiaal

TIG lassen

Tungsten (Wolfraam) Inert Gas

Tussen het werkstuk en de wolfraam laselektrode wordt een spanning geschakeld waardoor een kortsluitboog ontstaat. Deze kortsluitboog smelt het onderliggende werkstukoppervlak. De wolfraam elektrode smelt echter niet. Door middel van een toevoegdraad wordt extra materiaal afgesmolten die het smeltbad vergroot. Tijdens het lasproces wordt de boog en het smeltbad beschermt door een inert gas (het gas gaat geen reactie aan met smeltbad). In de meeste gevallen is dit argon, helium of een mengsel van beiden.

Voordeel

• Geschikt voor nauwkeurig laswerk
• Weinig warmte-inbreng
• Geschikt voor automatisering
• Kortsluitboog zeer goed beheersbaar

Nadeel

• Gasbescherming is gevoelig voor tocht (wind)
• Geringe neersmelthoeveelheid
• Niet geschikt voor lassen van grote wanddiktes

TIG lassen wordt veel toegepast voor het lassen van dunwandig materiaal. Ook rvs constructie en leidingwerk wordt veel TIG gelast. Daarnaast is TIG geschikt voor het lassen van aluminium.

Bij dikwandig materiaal wordt vaak de voorkeur gegeven aan MIG/MAG lassen vanwege de grotere neersmeltcapaciteit.

Puntlassen

Puntlassen is een lasproces waarbij twee dunne platen op elkaar worden gelegd en vervolgens op elkaar gedrukt met twee elektroden (boven en onder). Tijdens dit aandrukken wordt een elektrische spanning geschakeld. Aan de oppervlakten van de platen is de elektrische weerstand het grootst waardoor er veel warmte ontstaat. De twee elektroden worden gekoeld door water (koelkanalen in de elektrode) waardoor de contactvlakken van de elektrode en plaat niet smelten. Het contactvlak tussen de twee platen wordt dusdanig heet dat wel smelten. Er vormt zich een smeltbad (ook wel ‘laslens’ genoemd) precies tussen de twee elektroden, ter grootte van de diameter van de elektroden. Nadat de elektrische spanning is uitgeschakeld blijft de drukkracht aanwezig totdat het smeltbad is gestold. Er ontstaat dus een kleine las die de twee platen lokaal met elkaar verbindt. Er wordt geen toevoegmateriaal of beschermgas gebruikt. Aan de buitenzijden van de platen vormt zich een cirkelvormige afdruk van de las (vaak met enige blauwe en bruine verkleuring).

Voordeel

• Zeer flexibel inzetbaar
• Geschikt voor automatisering (lasrobots)
• Snel en eenvoudige bediening

Nadeel

• Alleen geschikt voor dunne plaat
• Lange lasrupsen zijn niet mogelijk

Dit proces wordt zeer veel toegepast, o.a. in de automobielindustrie waar de carrosseriedelen op deze wijze aan elkaar worden verbonden. Laserlassen is een proces waarbij een krachtige laserstraal het oppervlak van het werkstuk laat smelten. Door de geringe afmeting en de in te stellen kracht van de straal kunnen zeer kleine lassen worden gelegd. Een beschermgas (meestal argon) beschermt het smeltbad tegen de negatieve invloeden van de omgevingslucht. Er kan gelast worden met en zonder lastoevoegdraad. Indien er een toevoegdraad benodigd is, dan wordt een extra mondstuk gemonteerd zodat vanuit dit mondstuk metaaldraad wordt toegevoegd.

Laserlassen

Laserlassen is een proces dat zowel handmatig als geautomatiseerd plaatsvindt. Voor reparatiedoeleinden (zoals het dichtlassen van oppervlaktescheurtjes in matrijzen) wordt vaak met de hand gelast. Er bestaan ook rvs lasergelaste buizen als halffabricaat die geautomatiseerd (continu-proces) worden gelast.

Voordeel:

• Zeer kleine lassen zijn mogelijk
• Mogelijkheid voor zeer grote lasdiepten (breedte / diepte verhouding)
• Hoge lassnelheden haalbaar
• Geen nabewerking (gelijkmatig lasnaadoppervlak en weinig spetters)

Nadeel:

• Relatief hoge investeringskosten
• Hoge eisen aan maat en- vormtoleranties van werkstuk (lasnaad) en opspangereedschap
• Relatief hoge afkoelsnelheden van de warmtebeïnvloede zone
• Gasbescherming is gevoelig voor tocht

De afkorting LASER staat voor: Light Ampliciation by Stimulated Emission of Radiation (lichtversterking door gestimuleerde stralingsemissie).

Lasogen

Tijdens het lasproces ontstaat een fel en helder licht (veroorzaakt door de lasboog ofwel kortsluitboog). Door de intensiteit van dit licht (vooral het ultraviolette deel van het licht) is het schadelijk voor de ogen. Het gevolg van staren in een lasboog zijn ‘las-ogen’. Las-ogen kenmerken zich doordat de ogen aanvoelen alsof ze minder vocht bevatten. Iedere knippering van de oogleden voelt aan alsof het oog “schuurt” en veroorzaakt pijn. Zelfs het licht bewegen van de oogbol kan pijn doen. Iemand met weinig last kan een verkoelende vochtige doek over de ogen leggen en fel licht mijden gedurende enkele dagen. Bij veel last is het raadzaam om een arts te raadplegen omdat er permanente schade kan zijn opgetreden. Bij rondleidingen kun je de ogen even sluiten of wegkijken. Lassers dragen speciale lasbrillen of kappen met zeer donker gekleurd glas.

Lassen is een zeer specialistisch proces waarbij veel kennis en vaardigheden nodig zijn. Hiervoor heeft het NIL (Nederlands Instituut voor Lastechniek) diverse cursussen met bijbehorende lascertificaten. Bij kritische gelaste onderdelen (zoals bij constructie, chemie en off-shore) mogen alleen gecertificeerde lassers het lasproces uitvoeren.

Auteur: Wonnie van Beek

Dit hoofdstuk is onderdeel van onze opleiding, klik hier voor meer informatie

Wil u meer weten over de MCB Campus? download dan hier onze brochure